Zamirler ( Adıllar )

ZAMİR (ADIL)

Cümlede, ismin yerini geçici olarak karşılayan kelimelere denir.
Zamirler, cümle içinde ismin üstlendiği bütün görevleri üstlenebilir.
A. Kelime Halindeki Zamirler
1. Kişi Zamirleri
2. Dönüşlülük zamiri
3. İşaret Zamirleri
4. Belgisiz Zamirler
5. Soru Zamirleri
B. Ek Halindeki Zamirler
1. İlgi Zamiri
2. İyelik Zamiri

1. Kişi Zamirleri
Kişi (şahıs, insan) isimlerinin yerine kullanılan zamirlerdir.
a. Kişi zamirleri, isimlere getirilen hal eklerini alabilirler.
ben, beni, bana, bende, benden
sen, seni, sana, sende, senden
o, onu, ona, onda, ondan
Birinci ve ikinci tekil kişi zamirleri, -e hal eki aldığında kök değişikliğe uğrar; bana, sana şekline girer.
ben+e > bana
b. Kişi zamirleriyle tamlama kurulabilir.
Benim yurdum
Onun evi
Senin kitabın
Onların sorunları

2. Dönüşlülük zamiri
Dönüşlülük zamiri “kendi”dir.
Şahısları pekiştirerek bildiren ve fiildeki işin, özne tarafından bizzat yapıldığını ya da yapana dönüşünü bildiren zamirdir. Şahıs zamiri olarak da bilinir:
Bu zamir diğer zamirlerden farklı olarak bütün iyelik eklerini alabilir. İyelik eklerini üzerine hâl ekleri getirilebilir.

3. İşaret zamirleri
Varlıkların yerini belirtme için kullanılan zamirlere işaret zamiri denir.
Tekil olanlar : bu, şu, o…
Çoğul olanlar : bunlar, şunlar, onlar…
Diğer işaret zamirleri : öteki, beriki, bura, şurası, böylesi…
a. Bu, şu, o kelimeleri, ismi belirtirse sıfat; ismin yerine geçici olarak kullanıldığında ise zamirdir.
b. İşaret zamirleri de isimler gibi hal eklerini alarak çekime girerler.
Bunu, buna, bunda, bundan..
c. İşaret zamirleri iyelik ekleri almaz.
d. İşaret zamirleri, isim tamlamalarında tamlayan ve tamlanan olabilir.
Örnek :Bunun ucu kırık.
Şunun şurasında sınava kaç gün kaldı.
4. Belgisiz Zamirler
Biri, birkaçı, çoğu, bazısı, pek azı, tümü, bütünü, bir kısmı, her biri, herkes, başkası, hiçbiri…
Hangi ismin yerini tuttuğu tam olarak bilinmeyen zamirlere denir.
Belgisiz zamirlerin çoğu belgisiz sıfat olarak da kullanılabilir.
Birkaç kişi geldi ; birkaçı dışarıda kaldı.
Bazı meyveler tatlı; bazıları ise çok acı.
Belgisiz zamirler bazı iyelik eklerini alabilirler.
Birkaç-ı, pek çoğ-u-muz

5. Soru Zamirleri
Soru yoluyla ismin yerini tutan zamirlere soru zamiri denir.
Kim, ne, neyi, kimi, nereye, kime, nerede, kimde, hangisi, kaçı…

6. İyelik Zamirleri
İsimlerin sonuna eklenerek, onların ait oldukları kişileri bildiren eklerdir.

Tekil Çoğul
Ders-i-m ders-i-miz
Ders-i-n ders-i-niz
Ders-i ders-leri

7. İlgi Zamiri
Bir cümlede aynı ismi tekrarlamamak için ilgi zamiri kullanırız. İlgi zamiri “-ki” kelimeyle bitişik yazılır ve ismin yerini tutar.
Onunki, benimki…