Spastik Kolon

Spastik kolon
Barsakların en sık hastalığıdır.Kramptarzında ağrı ,gaz ,şişkinlik vedışkılama bozukluğuile karekterizedir. Spastik kolonlu bazı hastalarda zor veya birkaç gün sürenkatı dışkılamaile karekterize kabızlık vardır. Bazılarındasıklıkla acil dışkılama ihtiyacıyla birlikte cıvık dışkılamaile karekterizeishali vardır. Bazı hastalarda isehemkabızlık hem ishal olur. İBS(Spastik kolon)lubazı hastalarda acil dışkılama ihtiyacı ile birlikte kramp tarzında ağrıları vardır,fakat rahat dışkılayamaz. Yıllardan beriİBS'yepek çok isim verilmiştir."Kolitis","mukuslu kolit","spastik kolon","spastik barsak", "fonksiyonelbarsak hastalığı".Aslındabu terimlerinbir çoğu yanliştır.Örneğin kolitis kalın barsağın enflamasyonu(iltihabı)demektir. İBS'de enflamasyon(iltihap) yoktur. Daha ciddi bir hastalık olan ülseratif kolit ile karıştırılmamalıdır.

İBS'ninsebebi bilinmiyor. Bu yüzden henüztamamen iyileştirici bir tedavisiyoktur.Tıbbi olarak "fonksiyonelbir hastalık" olarak adlandırılır. Çünkü barsaklarınmuayene ve tetkiklerindehastalıkbelirtisi yoktur. İBS çok büyükrahatsızlık hissive sıkıntıya neden olur.Fakat,İBS'ninbarsaklara sürekli bir zararı yoktur.Barsak kanamalarına yol açmaz,kanser gibi ciddi bir hastalığayol açmaz . İBSsıklıklaılımlıbir şekilde hastaları canından bezdirir.Onlarsosyalolaylara girmeye ,işten ayrılmaya eğilimlidirler,kısa mesafelerde bile olsa seyahatetmektenkorkarlar. Bununla birlikteİBS'li birçok hasta diyet ,stresin düzeltilmesi vebazıilaçlarla semptomları kontrolaltınaalınabilir.

6 feet uzunluğundaolan kolonince barsaklarırektum ve anüse bağlar.Kolonun en büyük fonksiyonu, ince barsaklardan gelen sindirim materyalindensu ve tuzuabsorbe ( emmek) etmektedir.Her günincebarsaklardan kolona 2 ltkadar sıvımateryal girer. Sıvıve tuzun büyük bir kısmı absorbeedilinceye kadarbu materyal birkaç gün kolonda kalır.Gaita , dışkılamaoluncaya kadar kolonun sol tarafına doğru hareketleriylesol kolonageçer ve orada depolanır.

Kolon motilitesi (barsak kaslarının kasılması ve içeriğininhareketi)sinirler,hormonlar,kolon kasındaki elektirikselaktivite ilekontrol edilir.Elektirikli aktivite kalp fonksiyonlarınıkontrol eden mekanizmayabenzer bir pacemaker (uyarı merkezleri) gibi rol oynar.

Kolonunhareketlerihafifçe geriye ve ileriyeancak esasolarakrektumadoğru olmak üzereiçeriğiileriyedoğru sürer.Gündebirkaç kere güçlü kaskontraksiyonları kolonu aşağıya hareket ettirir,fekalmateryalidışa doğru iter.Bu güçlü kontraksiyonları bazıları dışkılama ile sonuçlanır.

Doktorlarorganik bir sebep bulamadıklarından dolayı İBS için genelliklepsikolojikiç çatışma veya strese bağlı olarak semptomları arttırırkenaraştırmalar göstermiştir ki diğer faktörler deönemlidir.Araştırıcılar sadece küçük bir uyarı ileİBS'li kişilerinkolon kaslarında spazmbaşladığını buldular.Öyle görülüyorkiİBS'li hastalar olması gerekenden daha hassas vereaktifbir kolona sahiptirler .Bu yüzden bir çok kişi için can sıkıcı olmayanuyaranlara kuvvetle cevap verirler.

Yemek yemevekolondaki gaz ve diğer materyelin meydana getirdiğigerilme gibi olağanolaylar İBS'likişilerde aşırı bir reaksiyona sebep olabilirler.Bazı yiyeceklerve ilaçlarbazı kişilerde spazmıbaşlatabilir.Bazen spazmgaitanınpasajını geciktirerek kabızlığa yol açar. Çikolata, süt ürünleri, fazla alkol alımı sıklıkla suçlu bulunmuştur.Kahvebir çok kişidecıvık gaitaya sebep olur. FakatİBS'li hastalarıdaha çok etkiler .Araştırıcılar ayrıca İBS'li kadınlarda menstürial periyodesnasındasemptomlarındaha arttığını bulmuşlardır. Bu da üreme hormonlarının İBS semptomlarını arttırabileceğini düşündürmüştür.

Eğer İBS hakkındaki bilgiler sizi ilgilendiriyorsa, normal barsak fonksiyonlarının kişiden kişiye değiştiğini kavramak, anlamak önemlidir. Günde 3 kez dışkılama da, haftada 3 defa dışkılama da normaldir. Normal dışkı şekillidir fakat katı değildir. Kan içermez. Dışkılama sırasında kramp ve ağrı olmaz.

Fakat İBS'li hastalar, kramp tarzında karın ağrısı, ağrılı kabızlık veya diyareden yakınırlar. Bazı kişilerde kabızlık ve diyare yer değiştirebilir. İBS'li bazı hastalarda müküs (sümüksü materyel) dışkılamaları tipiktir. Kanama,ateş, kilo kaybı, sürekli ağrı yakınmaları yoktur. Bunların bulunduğunda başka problemlerin olduğunu gösterir.

Genellikle daha ciddi organik bir hastalık olmadığı ortaya konularak tanı konur. Belirtilerin dikkatli bir tanımlaması yapılarak ayrıntılı olarak hasta dinlenmelidir. Fizik muayene ve laboratuar tetkikleri yapılır. Gaitada gizli kan aranır, Kolon grafisi veya kolonoskopi gibi tanısal işlemler de yapılabilir. Bu şekilde organik bir hastalık varsa ortaya çıkartılır.

Bir çok hastada uygun bir diyet İBS belirtilerini azaltır. Yakınmalarınınartmasına neden olan (kişinin kendine özel)yiyecekler daha az yenmelidir. Laktaz enzimi bulunan bakteriler içeren yoğurt iyi tolere edilir. Laktaz yetmezliği bulunan hastalarda ishale sebep olabilir. Lifli yiyecekler bir çok vakada İBS yakınmalarını azaltabilir. Tahıl ekmeği ve tahıllar, fasulye, meyveler, sebzeler lifli yiyeceklerin önemli kaynağıdır. Bol kepekli, lifli diyet kolonu hafifçe şişkin tutar, bu şekilde spazm önlenmeğe çalışılır. Lifin bazı kısımları gaitanın içinde suyu tutar, gaitanın sertleşmesini önler, barsaktan geçişi kolaylaştırır. Yeterince lifli yiyecek yiyen İBS'li hastalar dışkılaması daha rahat ve ağrısız olur. Bol lifli yiyecekler gaz ve şişkinlik meydana getirebilir. Fakat birkaç hafta içinde vücut bu diyete alışır ve semptomlar sıklıkla kaybolur.

İBS'li hastalarda fazla yemek yemek, kramp tarzında ağrılara ve diyareye neden olabilir. Sık ve az miktarda yemek semptomları azaltabilir. Özellikle öğünler pasta, pirinç, tahıl ekmeği ve tahıllar sebze ve meyveler gibi az yağ içeren yüksek karbonhidratlı yiyecek içeriyorsa az miktarda alınması özellikle önerilmelidir.

İlaçlarla bu hastalığın tamamen geçmesi mümkün değildir. İBS tedavisinde standart bir yol yoktur. Antispazmodikler ve tranklizanlar ( karın ağrısıve yatıştırıcı ilaçlar) belirtileri azaltabilir. Hasta depresifse (ki hastaların çoğunluğunda görülür) antidepresan ilaçlar kullanılır.

İBS'li hastaların ilaç tedavisi ile ilgili en önemli durumlardan biri; hastanın ilaç bağımlılığına yatkın oluşlarıdır. Hastalık yaşam boyunca kişiyi etkiler. Bu yüzden karın ağrılarını ve streslerini azaltıcı ilaçlar hastaların laksatiflere (kabızlık için kullanılan ishal yapıcı ilaçlar) ve/veya sinir yatıştırırcılara bağımlı hale gelmesine neden olabilir.

İBS herhangi bir ciddi, organik hastalığa yol açmaz, Kron hastalığı veya ülseratif kolit gibi iltihabi hastalıklar ile İBS arasında bir ilişki yoktur. Bazı hastalar daha şiddetli İBS formunda olabilir. Ağrı ve diyare korkusu ile kişiler kendilerini normal aktiviteden çekebilirler. Böyle vakalarda psikiatri konsültasyonu yapılmalıdır.